بررسی غلظت و منشأ عناصر سنگین در رسوبات رودخانه تیله بن در حوزه آبخیز تجن

چکیده سی و شش نمونه رسوب در طول رودخانه تیله بن به منظور تعیین مقدار اولیه فلزات ارسنیک، کادمیم، کروم، مس، نیکل، منگنز، آهن، جیوه، روی، کبالت، سرب، گوگرد، قلع، آلومینیوم و کلسیم توسط دستگاه جذب، جمع آوری شده و میزان سیالیت فلزات در رسوبات معلوم گردید. درجه آلودگی رسوبات نیز توسط شاخص ژئوتجمعی ارزیابی شد. آنالیز چند متغیره (آنالیز خوشه ای) به منظور تعیین منشأ فلزات سنگین مورد استفاده قرار گرفت. میانگین غلظت فلزات سنگین در رسوبات رودخانه تیله بن به شرح ذیل می باشد: ارسنیک ppm1/13، کادمیم ppm1/0، کبالت ppm25،کروم ppm 9/133،مس ppm 9/33،جیوه ppm 0، منگنز ppm 1/912، نیکل ppm 1/93، سرب ppm 2/16، گوگرد ppm 1/796، قلع ppm7/1، رویppm 6/71، آهن ppm 7/4، آلومینیوم ppm 6/6 و کلسیم ppm 2/4. شاخص ژئوتجمعی (ژئوشیمیایی) فلزات سنگین در رسوبات مورد مطالعه نشان داد که آنها به عناصر as, cd, cr, cu, ni, mn, fe, hg, zn, co, pb, s, al and ca، غیر آلوده بوده و نسبت به sn و ca در رده غیر آلوده تا آلودگی متوسط قرار دارند. همچنین فرآیند تفکیک شیمیایی نشان داد که غلظت کل فلزات سنگین مورد بررسی در رسوبات رودخانه تیله بن در مراحل چهارگانه عصاره گیری (i-iv) به مقدار زیادی مربوط به فاز باقیمانده می باشد، (4/97%) pb، (4/94%) ni، (67/99%) cu، (98%) zn، (36/96%) cr، (8%) mn، (100%) cd, fe که نشاندهنده پیوند شدید فلزات با رسوبات می باشد. وجود مقدار کم سولفید آهن و منگنز باعث تبدیل شرایط اکسیداسیون محیط آبی به شرایط احیا می شود. بنابراین به دلیل وجود سولفید منگنز، پتانسیل تبدیل شرایط اکسیداسیون رودخانه تیله بن به شرایط احیا وجود دارد. سرانجام نتایج نشان می دهد که منشأ فلزات مورد مطالعه زمینی می باشد.